Soms overkomt het je zomaar: je denkt terug aan een situatie waarin iemand over je grens ging, waarin iets je raakte, maar op dat moment voelde je..... eigenlijk niets. Je reageerde kalm, hield je in, of je lachte het weg. Pas later, soms uren of zelfs dagen daarna, dringt het tot je door: 'ik was eigenlijk boos'. Maar waarom voel je die woede pas achteraf? En wat gebeurt er met je als die uitgestelde emotie zich ineens aandient?
Waarom voel je niet meteen wat je voelt?
Er zijn verschillende redenen waarom emoties, zoals boosheid, vertraagd kunnen worden:
Overlevingsmechanismen: In spannende of overweldigende situaties schakelt ons zenuwstelsel soms over naar ‘bevriezen’ of ‘pleasen’. Dit zijn instinctieve reacties die bedoeld zijn om ons te beschermen. In zo’n toestand kunnen emoties als boosheid, angst of verdriet tijdelijk worden onderdrukt.
Opvoeding en conditionering: Veel mensen leren (onbewust) dat het niet veilig of gepast is om boos te zijn. Als je hebt geleerd dat woede ‘slecht’ is of tot afwijzing leidt, dan kan je brein ervoor kiezen die emotie uit te stellen tot een moment waarop het veiliger voelt.
Cognitieve vertraging: Soms is een situatie zo complex of verwarrend, dat het tijd kost om te verwerken wat er eigenlijk gebeurd is. De emotie komt pas als je de puzzelstukjes op hun plek hebt gelegd.
Wat gebeurt er als je de boosheid later voelt?
Wanneer de boosheid uiteindelijk toch opkomt, kan dat verrassend heftig zijn. Je lichaam en geest hebben die emotie als het ware ‘ingehaald’. Je kunt je dan:
Overrompeld voelen: De woede voelt niet in verhouding tot de situatie, juist omdat hij zolang is opgepot.
Schuldig of verward voelen: 'Waarom voel ik dit nu pas?' of 'Mag ik hier nog boos over zijn?'
Behoefte krijgen aan herstel: Je voelt misschien alsnog de drang om iets te zeggen, grenzen te stellen, of de situatie op een andere manier recht te zetten.
Hoe ga je om met uitgestelde boosheid?
Erken wat je voelt
Je emotie is echt, ook al komt hij later. Boosheid is een natuurlijke reactie op onrecht, grensoverschrijding of frustratie.
Onderzoek zonder oordeel
Vraag jezelf rustig af: 'Wat maakte me boos? Waarom voelde ik het toen niet?' Dit helpt je om jezelf beter te begrijpen, zonder schuld of schaamte.
Verwerk het actief
Schrijven, praten of bewegen kan helpen om de emotie los te laten. Soms kan het nodig zijn om alsnog een gesprek aan te gaan met de ander, of om voor jezelf te erkennen dat je grens toen niet gerespecteerd werd.
Leer ervan voor de toekomst
Het herkennen van uitgestelde boosheid kan je helpen om in toekomstige situaties eerder signalen op te vangen. Zo leer je steeds beter op je eigen emoties te vertrouwen.
Tot slot
Uitgestelde boosheid is geen teken van zwakte of onechtheid. Het laat juist zien hoe intelligent en beschermend je systeem is. Wanneer je deze emotie later alsnog voelt, is dat een kans om dichter bij jezelf te komen, en te helen wat op het moment zelf geen ruimte kreeg.